Phạm Duy viết về nhạc sĩ Thẩm Oánh: Nét nhạc mang cảm tưởng Á đông


Sau khi Nguyễn Văn Tuyên hô hào âm nhạc cải cách và khi các nhóm nhạc ở miền Bắc đua nhau ra mắt các bài hát mới thì xem chừng trong đó nhóm Myosotis là nhóm có chủ trương rõ rệt nhất. Tuy về sau này, chúng ta mới thấy họ công khai viết trên một tờ báo chính chuyên về âm nhạc là tờ Việt Nhạc về lối soạn nhạc của họ. Nhưng qua một số bản nhạc được in ra và hát lên trong những năm 1938 – 1939, ta cũng thấy rõ họ đã và sẽ phải làm như Nguyễn Văn Tuyên chủ trương: Xây dựng nhạc mới trên âm giai thất cung Tây Phương hay trên thang âm ngũ cung Việt Nam. Kể ra thì họ cũng còn một lựa chọn khác nữa, đó là soạn một ca khúc dung hòa cả hai hệ thống âm giai ngũ cung và thất cung lại.

Trong nhóm Myosotis (Hoa Lưu Ly) thì nổi bật hơn cả là hai cái tên Thẩm Oánh và Dương Thiệu Tước. Nhạc sĩ Thẩm Oánh thì rõ ràng muốn soạn nhạc mới theo ngũ cung Việt Nam. Bài “Khúc yêu đương” được đăng trên báo Ngày Nay vào năm 1938 có thể được xem là bản nhạc đầu tay của nhà soạn nhạc họ Thẩm.

“Ngọn trào đưa sóng

Về tới nơi đâu

Chiếc thuyền tình xa chìm nổi

Thuyền ơi hãy ghé vào bờ

Ðể tôi đỡ phải mong chờ

Mượn mái chèo mà đi kiếm người mơ…”.



nhac-si-pham-duy-viet-ve-net-nhac-cua-nhac-si-tham-oanh (1)
Nhạc sĩ Thẩm Oánh từng tuyên bố trong tờ báo Ngày Nay: “Âm nhạc cải cách phải theo ý nhạc Việt Nam và phải có cảm tưởng thuần túy Á Đông”.

Đúng như nhạc sĩ Thẩm Oánh từng tuyên bố trong tờ báo Ngày Nay: “Âm nhạc cải cách phải theo ý nhạc Việt Nam và phải có cảm tưởng thuần túy Á Đông”. Nhạc điệu của bài “Khúc yêu đương” này của ông phảng phất một nét nhạc ngũ cung mà tôi cho là gần gũi nhất, tự nhiên nhân đối với lỗ tai người Việt. Đó là ngũ cung Do Re Fa Sol La.

Tuy nhiên nếu dựa vào âm giai của Tây Phương thì ta cũng có thể nói rằng bài “Khúc yêu đương” của nhạc sĩ Thẩm Oánh được soạn với những nét nhạc “âm chuỗi” (arpege) Do Fa La Do Fa vì lối hành âm của bài hát này.

“Xuân về rồi muôn đóa hoa đào tươi

Cười trong nắng sáng tươi

Buông mành xuống tơ liễu soi hồ gương

Rờn màu sắc Xuân vừa sang…”.

Nếu phân tích theo âm giai thì ca khúc “Xuân về” này được soạn theo âm giai thất cung Sol La Si Do Re Mi Fa Sol. Nhưng nếu phân tích theo nhạc ngũ cung thì ta lại thấy đoạn A và đoạn C trong bài được soạn với ngũ cung Re Mi Sol La Si có biến cung Fa và câu đầu của đoạn B được soạn với ngũ cung Rê Mi Sol La Si có biến cung Do. Tôi hồ nghi Thẩm Oánh là người thuộc dòng dõi Trung Hoa bởi vì họ Thẩm không phải là một họ thông dụng của người Việt. Khi nhạc sĩ Thẩm Oánh chủ trương nhạc Việt Nam cải cách phải có cảm tưởng Á đông thì cái ngũ cung Trung Hoa từ trong mạch máu của ông đã tuôn ra một cách rất tự nhiên.

Trong thời gian hình thành của tân nhạc, nhạc sĩ Thẩm Oánh còn cho ra rất nhiều ca khúc thuộc nhiều thể loại khác nhau như: “Hồ xưa” được viết theo nhịp ba sở trường của ông, “Hồn xuân” với nhịp fox trot khá giật gân, “Có ai sang đò”, “Cô hàng hoa”,…

Nếu xem lại những bản nhạc đầu tay của nhạc sĩ Thẩm Oánh, ta sẽ nhận thấy tuy ông muốn soạn nhạc ngũ cung để bản nhạc có cảm tưởng Á đông, nhưng nhiều khi lại lấn qua nhạc diatonique (thang âm nguyên). Ví dụ trong bài “Hồ xưa” của ông, câu đầu thì chắc chắn là nét nhạc ngũ cung, nhưng qua câu thứ hai thì lại lòi ra cung Fa (ở chỗ thuyền trôi) nghĩa là từ thang âm ngũ cung Sol La Do Re Mi chuyển qua thang âm ngũ cung Do Re Fa Sol La.

“Hôm xưa trên nước lờ đờ

Hai chúng ta đã say sưa

Lái một chiếc thuyền mơ

Thuyền trôi êm ái vô ngần

Trên sóng lăn tăn…”

Sau đó, Thẩm Oánh lại chuyển về thang âm Sol La Do Re Mi: “Mà đến hôm nay/ Hôm nay vẫn nước hồ này/ Ôi đắng cay có mình tôi/ Lái thuyền, nước lênh đênh…”.

Nếu theo quan niệm nhạc có chủ âm (musique tonale) hồi đó, câu đầu thuộc giọng Do majeur và Sol 7 thì câu thứ hai đã chuyển qua Fa majeur (sous dominate), rồi sau đó lại quay về Do majeur… Lúc đó, mọi người chưa ai nghiên cứu và lập luận về nhạc ngũ cung cho nên chưa ai biết đến ”hiện tượng chuyển hệ” (métabole) trong âm nhạc. Nghĩa là một đoạn nhạc đang ở một hệ thống ngũ cung Sol La Do Re Mi có thể chuyển qua một hệ thống khác Do Re Fa Sol La để cho nét nhạc ngũ cung thêm phần phong phú. Nhạc sĩ Thẩm Oánh đã làm đúng như vậy một cách vô tình mà lại thành ra rất trung thành với chủ trương soạn nhạc có cảm tưởng Á đông của mình.

Trong bài “Hồn xuân” nhạc sĩ Thẩm Oánh soạn với một nhịp điệu giống như Fox Trot rất vui tươi và dùng những nét nhạc chỉ có trong nhạc Pháp: Re Fa Si La Sol hay Do Si La Si Sol Do.

“Hồn xuân, bát ngát hương Xuân

Ngập vườn, ong chuốt thanh tân

Rực màu đắm sắc dương trần

Cho đời diêm dúa

Âm khúc ca ngân…”.

Soạn nhạc mang cảm tưởng Á đông của Thẩm Oánh thì như tôi đã nói ở trên. Còn về ý nhạc của ông thì đúng là những ý tưởng của văn nghệ sĩ Việt Nam hồi cuối thập niên 1930 với tình cảm thiên nhiên, đôi tình nhân quấn quýt trên “chiếc thuyền tình”. Ta còn thấy ý nhạc đó xuất hiện trong nhạc của Văn Chung với bài “Hồ xuân” và “Thiếu nữ”,  Dzoãn Mẫn với bài “Cô lái thuyền”, Nguyễn Đình Phúc với bài “Cô lái đò”,…

Nhạc sĩ Thẩm Oánh không ngừng ở đó, trong những năm tới cùng với sự phát triển của tân nhạc, nhất là khi ông giữ chức vụ cao trong Đài Phát thanh Sài Gòn, ông còn cống hiến cho công chúng nhiều tác phẩm với nhiều thể loại khác nhau. Trong giai đoạn tân nhạc sửa soạn bước vào thời kỳ phát triển 2, nhạc sĩ Thẩm Oánh đã có hàng chục nhạc phẩm nằm trong cả hai xu hướng nhạc tình và nhạc hùng. Ông còn thử thách mình trong mảng soạn truyện ca như bản “Thiếu phụ Nam Xương” và nhạc kịch với bản “Quán giang hồ”.



Theo Amnhac.net

Các bài viết khác:
CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP CỦA FRANZ LISZT (1811-1886)
CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP CỦA FRANZ LISZT (1811-1886)
[ad_1] Franz Liszt, một bậc thầy trình diễn piano vĩ đại, nhạc trưởng và nhà soạn nhạc, người đã làm cuộc cách mạng trong kỹ thuật biểu diễn piano, tiền...

Ca khúc “Niệm khúc cuối” của Ngô Thụy Miên: Bản tình ca đẹp nhất, cao thượng nhất và nam tính nhất
Ca khúc “Niệm khúc cuối” của Ngô Thụy Miên: Bản tình ca đẹp nhất, cao thượng nhất và nam tính nhất
[ad_1] CA KHÚC "NIỆM KHÚC CUỐI" Nhạc sĩ sáng tác: Ngô Thụy Miên Năm ra đời: 1971 Thể loại: Tình ca Ca sĩ thể hiện tiêu biểu: Tuấn Ngọc, Khánh...

Ca khúc “Trên ngọn tình sầu”: Màn kết hợp tuyệt đỉnh giữa thi ca Du Tử Lê và âm nhạc Từ Công Phụng
Ca khúc “Trên ngọn tình sầu”: Màn kết hợp tuyệt đỉnh giữa thi ca Du Tử Lê và âm nhạc Từ Công Phụng
[ad_1] CA KHÚC "TRÊN NGỌN TÌNH SẦU" Tên ca khúc: Trên ngọn tình sầu Thơ: Du Tử Lê Phổ nhạc: Từ Công Phụng Thể loại: Tình ca Năm ra đời:...

Ký ức khó quên về ban nhạc Phượng Hoàng: ‘The Beatles Sài Gòn’ lẫy lừng một thuở
Ký ức khó quên về ban nhạc Phượng Hoàng: ‘The Beatles Sài Gòn’ lẫy lừng một thuở
[ad_1] HỒ SƠ TIỂU SỬ BAN NHẠC PHƯỢNG HOÀNG Tên ban nhạc: Ban nhạc Phượng Hoàng Thành viên: Lê Hựu Hà, Nguyễn Trung Cang, Elvis Phương, Nguyễn Trung Vinh (tay...

CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP CỦA GAETAN DONIZETTI (1797 – 1848)
CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP CỦA GAETAN DONIZETTI (1797 – 1848)
[ad_1] Domenico Gaetano Maria Donizetti cất tiếng khóc chào đời ngày 29 tháng 11 năm 1797 tại một căn hầm rượu cũ nát của một căn nhà nằm sát sườn...

Ý thức thực tế về hoàn cảnh đất nước trong âm nhạc của Anh Bằng
Ý thức thực tế về hoàn cảnh đất nước trong âm nhạc của Anh Bằng
[ad_1] Dưới đây là đôi lời bình phẩm về âm nhạc của Anh Bằng được nhà thơ Du Tử Lê viết vào tháng 9 năm 2011. Tôi không biết trước...

Nhạc sĩ Từ Công Phụng và những cung bậc tình yêu nhân từ với thông điệp “cám ơn và xin lỗi”
Nhạc sĩ Từ Công Phụng và những cung bậc tình yêu nhân từ với thông điệp “cám ơn và xin lỗi”
[ad_1] HỒ SƠ TIỂU SỬ NHẠC SĨ TỪ CÔNG PHỤNG Tên thật: Từ Công Phụng Nghệ danh: Ngày sinh: 27/7/1942 Quê quán: Ninh Thuận Gia đình: Từng đổ vỡ trong...

Nhạc sĩ Cung Tiến: Từ cậu bé “thần đồng âm nhạc” đến “cha đẻ” của những tình khúc bất hủ
Nhạc sĩ Cung Tiến: Từ cậu bé “thần đồng âm nhạc” đến “cha đẻ” của những tình khúc bất hủ
[ad_1] Tên thật: Cung Thúc Tiến Nghệ danh: Cung Tiến Ngày sinh – ngày mất: 27/11/1938 – 10/5/2022 Quê quán: Hà Nội Gia đình: Vợ là bà Nguyễn Thụy Hữu...

Top 10 ca khúc nhạc vàng hay nhất
Top 10 ca khúc nhạc vàng hay nhất
[ad_1] Nhạc vàng (hay tân nhạc Việt Nam) là dòng nhạc trữ tình lãng mạn bắt nguồn từ thời tiền chiến, sau đó tiếp tục phát triển ở miền Nam...

Chuyện tình Dương Thiệu Tước – Minh Trang [P1]: Kết mối duyên nồng nơi xứ Huế
Chuyện tình Dương Thiệu Tước – Minh Trang [P1]: Kết mối duyên nồng nơi xứ Huế
[ad_1] Trong cuốn sách “Chuyện tình các nhạc sĩ tiền chiến” xuất bản năm 1996, nhạc sĩ Lê Hoàng Long đã kể lại những kỷ niệm, câu chuyện về những...

Ca sĩ Sơn Tuyền: Mê mẩn giọng ca thánh thót như tiếng chuông ngân nức tiếng thập niên 1980
Ca sĩ Sơn Tuyền: Mê mẩn giọng ca thánh thót như tiếng chuông ngân nức tiếng thập niên 1980
[ad_1] HỒ SƠ - TIỂU SỬ CA SĨ SƠN TUYỀN Tên thật: Phạm Như Đức Nghệ danh: Sơn Tuyền Ngày sinh: 22/6/1960. Quê quán: Đà Lạt, Lâm Đồng. Nghề nghiệp:...

Những “Bài không tên” của Vũ Thành An viết về ai, vì sao phải giấu tên?
Những “Bài không tên” của Vũ Thành An viết về ai, vì sao phải giấu tên?
[ad_1] VỀ NHỮNG BÀI KHÔNG TÊN  Tên ca khúc: Bài không tên (hơn 100 bài hát không tên) Nhạc sĩ sáng tác: Vũ Thành An Thể loại: Nhạc trữ tình...

CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP CỦA ALBERT KETELBEY (1875-1959)
CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP CỦA ALBERT KETELBEY (1875-1959)
[ad_1] Trong danh mục tác phẩm giới thiệu cho thiếu nhi bắt đầu tìm hiểu nhạc cổ điển ở Việt Nam, In a Persian Market (Phiên chợ Ba Tư) là một tác...

Nhạc sĩ Nhật Trung: Nghệ thuật phải đi đôi với giải trí
Nhạc sĩ Nhật Trung: Nghệ thuật phải đi đôi với giải trí
[ad_1] HỒ SƠ TIỂU SỬ NHẠC SĨ NHẬT TRUNG Tên thật: Nhật Trung Ngày sinh: 1969 Quê quán: Hà Nội Nghề nghiệp: Nhạc sĩ, ca sĩ, hòa âm Thể loại...

Phạm Đình Chương và những nhạc phẩm phổ thơ Thanh Tâm Tuyền: Tâm đắc hơn cả các ca khúc bất hủ!
Phạm Đình Chương và những nhạc phẩm phổ thơ Thanh Tâm Tuyền: Tâm đắc hơn cả các ca khúc bất hủ!
[ad_1] Lúc sinh thời Phạm Đình Chương cho rằng, ông tâm đắc nhất không phải là những ca khúc nổi tiếng mà là các bài hát được phổ nhạc từ...