CA KHÚC “MẮT LỆ CHO NGƯỜI”

• Tên ca khúc: Mắt lệ cho người
• Sáng tác: Từ Công Phụng
• Thể loại: Tình ca
• Năm ra đời: Sau 1975
• Ca sĩ thể hiện tiêu biểu: Tuấn Ngọc

Ca khúc “Mắt lệ cho người” ra đời trong hoàn cảnh nào?

Nhà thơ Du Tử Lê từng nói rằng, Từ Công Phụng là “phát ngôn nhân tình yêu của tuổi trẻ miền Nam”. Thật vậy, ông đã dành cả sự nghiệp để sáng tác tình ca. Ông đã nói hộ cho lớp trẻ thời đó về những rung động tuổi mới biết yêu. 

Chính nhạc sĩ Từ Công Phụng cũng từng chia sẻ: “Cuộc đời mỗi chúng ta luôn hiện hữu với tình yêu. Trải qua bao năm tháng, đó vẫn là thứ cảm xúc chính tôi luôn bày tỏ và chia sẻ với khán giả trong tất cả tác phẩm của mình”. 

Có lẽ chính vì vậy mà suốt sự nghiệp của mình, ông chỉ sáng tác tình ca. Ông quan niệm, làm âm nhạc là phải chú trọng cả nhạc và lời. Nhạc phải hay, cuốn hút. Lời phải đẹp và ý nghĩa. Nhạc và lời phải quyện vào với nhau cho tương xứng, nhịp nhàng và dễ đi vào lòng người. 

Trong kho tàng tình ca của nhạc sĩ Từ Công Phụng, không thể không nhắc đến bản tình buồn “Mắt lệ cho người”. Đây là ca khúc có chất nhạc lả lướt, truyền cảm, lời ca mới lạ, sâu sắc. 

“Mắt lệ cho người” được nhạc sĩ Từ Công Phụng sáng tác sau năm 1975. Đây là một ca khúc điển hình về tình yêu với nhiều nước mắt. Nhiều ý kiến ch rằng, phải dùng phiên bản do Từ Công Phụng song ca cùng Khánh Ly, và với Lệ Thu thì mới biết chính xác lời của tác viết như thế nào. Bởi sau này, có không ít ca sĩ hát và có nhầm lẫn, sử dụng sai một số từ ở một số đoạn trong ca khúc này.

Dưới đây là lời chính xác ca khúc “Mắt lệ cho người”:

“Trôi trên con sóng xanh bạc đầu

Theo những cánh rong cưu mang niềm đau

Ðời em đã khép đi vội vàng

Tình ta cũng lấp lối thiên đàng

Như cánh chim khuất ngàn

Như cánh chim khuất ngàn

Còn mong còn ngóng chi ngày yêu dấu

Mưa soi dấu chân em qua cầu

Theo những cánh rong cưu mang niềm đau

Thời nào yêu hết trái tim buồn

Lời nào yêu hết trái tim buồn

Xin giữ trong mắt lệ

Xin giữ trong mắt lệ

Nhòa theo từng gót chân người trông vời

Mưa âm thầm buổi chiều thổn thức

Sẽ nhạt nhòa từ ngàn năm nữa

Như em khóc hồn nhiên

Nỗi muộn phiền ngày tàn hơi thở

Em thấy không cõi đời vô vọng

Xin em hãy cho tôi tạ tình

Khi em đã đi qua khoảng đời tôi

Dù một khoảnh khắc sớm phai tàn

Và lệ em ngấn trên mi nhạt

Ðôi mắt em rất buồn

Đôi chúng ta rất buồn

Vàng câu tình cũ, gửi vời theo đời”

“Mắt lệ cho người” – tuyệt phẩm về tình yêu đổ vỡ

Lúc sinh thời, nhà thơ Du Tử Lê đã có nhiều phát ngôn về âm nhạc của Từ Công Phụng, trong đó có đoạn nói: Những tình khúc của họ Từ, hình như đã không chỉ như những tình khúc hiểu theo nghĩa một sáng tác nói về tình yêu đôi lứa. Ẩn giữa những dòng nhạc, giữa trong những lời ca, mỗi tình khúc của Từ Công Phụng còn là một thanh thoát êm đềm, dù cho nhạc phẩm nói về tình yêu đổ vỡ. Ở đó, trong những dòng nhạc, giữa những ngôn từ, vẫn thấp thoáng một nhân sinh quan đầy yêu thương, độ lượng:

“Mưa soi dấu chân em qua cầu

Theo những cánh rong cưu mang niềm đau

Đời em đã khép đi vội vàng

Tình ta cũng lấp lối thiên đàng 

Như cánh chim khuất ngàn,

như cánh chim khuất ngàn

Còn mong còn ngóng chi ngày yêu dấu”

Mưa khởi nguồn cho hoài tưởng. Bởi mưa nhắc nhớ đến tâm sự buồn. Mưa khởi đầu cho hoài niệm. Vì mưa đã từng chứng kiến kỷ niệm, khung trời ta từng có nhau. 

“Mưa soi dấu chân em qua cầu” – câu mở đầu cho một chuyện tình buồn. Từ khi em bước qua cầu, tất cả chỉ còn lại là kỷ niệm. Mưa đã khơi lại bước chân êm đềm nâng bước cho nhau ngày nào. Giờ nghe mưa ngang qua bến thời gian, niềm đau từ buổi chia ly như ùa về, tâm trạng của chàng trai như chênh vênh vô định.

Theo phần lời được nhiều người yêu nhạc biết đến thì câu thứ hai đáng lẽ là “Theo những cánh rong TRÔI TRÊN niềm đau”. Ca sĩ Tuấn Ngọc đã hát như vậy nhưng thực tế bản gốc không phải vậy. Trong tất cả những phiên bản mà nhạc sĩ Từ Công Phụng hát, chúng ta có thể nghe rất rõ đó là: “cánh rong CƯU MANG niềm đau”.

So với “trôi trê” thì từ “cưu mang” được cho là hay hơn và trọn vẹn ý nghĩa hơn. Những cánh rong đã cưu mang niềm đau như muốn nhẹ nhàng xoa dịu vết thương trong lòng người. Niềm vui này xin được gửi về cho những cánh rong cưu mang.

“Thời nào yêu hết trái tim buồn

Lời nào yêu hết trái tim buồn

Xin giữ trong mắt lệ, xin giữ trong mắt lệ

Nhòa theo từng gót chân người xa vời”

Những cung bậc yêu thương dặt dìu theo mưa soi dấu em. Cuộc tình tan vỡ mang niềm đau âm thầm rong rêu theo tháng ngày. Yêu là trao cạn sạch, là trút cạn kiệt lời của trái tim buồn. Nhưng từ khi em bước qua cầu xa khuất thì chỉ còn lại sầu bi, thương đau, “mắt lệ” nhạt nhòa…

“Mưa âm thầm buổi chiều thổn thức

Sẽ nhạt nhòa từ ngàn năm nữa như em khóc hồn nhiên

Nỗi muộn phiền ngày tàn hơi thở

Em thấy không cõi đời vô vọng”

Nỗi sầu muộn ấy xin nguyện giữ cho riêng mình. Trong “mưa âm thầm”, trong “chiều thổn thức”, sẽ nhòa mãi “ngàn năm”, đến tận “ngày tàn hơi thở”. Từ buổi người ra đi cũng là lúc thời gian đã đến nơi tận cùng.

“Em thấy không cõi đời vô vọng” – em có thấu hiểu nỗi lòng anh? Em có thấy “cõi đời vô vọng” như anh đang cảm thấy từ khoảnh khắc đôi ta chia ly. 

Có một điều đặc biệt trong âm nhạc của Từ Công Phụng đó là: Dẫu có bị phụ rầy, có vô vọng đến đâu thì lời hát cũng chân chứa sự chân thành, nâng niu kỷ niệm. Người đã đi xa chỉ xin tạ tình, nhận hết lầm lỗi về mình chứ không trách hờn:

“Xin em hãy cho tôi tạ tình, 

khi em đã đi qua khoảng đời tôi

Dù một khoảnh khắc sớm phai tàn

Và lệ em ngấn trên mi nhạt

Đôi mắt em rất buồn,

đôi chúng ta rất buồn

Vàng câu tình cũ gửi vời theo đời”

Nhắc về đoạn cuối ca khúc này, nhạc sĩ Từ Công Phụng chia sẻ: Bản thân ông cảm thấy buồn khi một số ca sĩ sửa câu hát “Vàng câu tình cũ gửi vời theo đời” thành “Vạn câu tình cũ gửi lại cho đời”. Việc này vô tình làm sai lệch đi ý nghĩa câu hát.

Nhạc sĩ Từ Công Phụng cho biết, cuộc tình ấy vốn còn dang dở, lời yêu chưa nói hết thì người đã phải quay lưng rời đi, người kia vội vã chạy theo để “gửi vời theo đời”. Cuộc tình đã xa, như lòng giấy cũ đã ố vàng (vàng câu tình cũ) nhưng vẫn ghi đầy những lời dấu yêu.