Phạm Duy viết về nhạc sĩ Thẩm Oánh: Nét nhạc mang cảm tưởng Á đông


Sau khi Nguyễn Văn Tuyên hô hào âm nhạc cải cách và khi các nhóm nhạc ở miền Bắc đua nhau ra mắt các bài hát mới thì xem chừng trong đó nhóm Myosotis là nhóm có chủ trương rõ rệt nhất. Tuy về sau này, chúng ta mới thấy họ công khai viết trên một tờ báo chính chuyên về âm nhạc là tờ Việt Nhạc về lối soạn nhạc của họ. Nhưng qua một số bản nhạc được in ra và hát lên trong những năm 1938 – 1939, ta cũng thấy rõ họ đã và sẽ phải làm như Nguyễn Văn Tuyên chủ trương: Xây dựng nhạc mới trên âm giai thất cung Tây Phương hay trên thang âm ngũ cung Việt Nam. Kể ra thì họ cũng còn một lựa chọn khác nữa, đó là soạn một ca khúc dung hòa cả hai hệ thống âm giai ngũ cung và thất cung lại.

Trong nhóm Myosotis (Hoa Lưu Ly) thì nổi bật hơn cả là hai cái tên Thẩm Oánh và Dương Thiệu Tước. Nhạc sĩ Thẩm Oánh thì rõ ràng muốn soạn nhạc mới theo ngũ cung Việt Nam. Bài “Khúc yêu đương” được đăng trên báo Ngày Nay vào năm 1938 có thể được xem là bản nhạc đầu tay của nhà soạn nhạc họ Thẩm.

“Ngọn trào đưa sóng

Về tới nơi đâu

Chiếc thuyền tình xa chìm nổi

Thuyền ơi hãy ghé vào bờ

Ðể tôi đỡ phải mong chờ

Mượn mái chèo mà đi kiếm người mơ…”.



nhac-si-pham-duy-viet-ve-net-nhac-cua-nhac-si-tham-oanh (1)
Nhạc sĩ Thẩm Oánh từng tuyên bố trong tờ báo Ngày Nay: “Âm nhạc cải cách phải theo ý nhạc Việt Nam và phải có cảm tưởng thuần túy Á Đông”.

Đúng như nhạc sĩ Thẩm Oánh từng tuyên bố trong tờ báo Ngày Nay: “Âm nhạc cải cách phải theo ý nhạc Việt Nam và phải có cảm tưởng thuần túy Á Đông”. Nhạc điệu của bài “Khúc yêu đương” này của ông phảng phất một nét nhạc ngũ cung mà tôi cho là gần gũi nhất, tự nhiên nhân đối với lỗ tai người Việt. Đó là ngũ cung Do Re Fa Sol La.

Tuy nhiên nếu dựa vào âm giai của Tây Phương thì ta cũng có thể nói rằng bài “Khúc yêu đương” của nhạc sĩ Thẩm Oánh được soạn với những nét nhạc “âm chuỗi” (arpege) Do Fa La Do Fa vì lối hành âm của bài hát này.

“Xuân về rồi muôn đóa hoa đào tươi

Cười trong nắng sáng tươi

Buông mành xuống tơ liễu soi hồ gương

Rờn màu sắc Xuân vừa sang…”.

Nếu phân tích theo âm giai thì ca khúc “Xuân về” này được soạn theo âm giai thất cung Sol La Si Do Re Mi Fa Sol. Nhưng nếu phân tích theo nhạc ngũ cung thì ta lại thấy đoạn A và đoạn C trong bài được soạn với ngũ cung Re Mi Sol La Si có biến cung Fa và câu đầu của đoạn B được soạn với ngũ cung Rê Mi Sol La Si có biến cung Do. Tôi hồ nghi Thẩm Oánh là người thuộc dòng dõi Trung Hoa bởi vì họ Thẩm không phải là một họ thông dụng của người Việt. Khi nhạc sĩ Thẩm Oánh chủ trương nhạc Việt Nam cải cách phải có cảm tưởng Á đông thì cái ngũ cung Trung Hoa từ trong mạch máu của ông đã tuôn ra một cách rất tự nhiên.

Trong thời gian hình thành của tân nhạc, nhạc sĩ Thẩm Oánh còn cho ra rất nhiều ca khúc thuộc nhiều thể loại khác nhau như: “Hồ xưa” được viết theo nhịp ba sở trường của ông, “Hồn xuân” với nhịp fox trot khá giật gân, “Có ai sang đò”, “Cô hàng hoa”,…

Nếu xem lại những bản nhạc đầu tay của nhạc sĩ Thẩm Oánh, ta sẽ nhận thấy tuy ông muốn soạn nhạc ngũ cung để bản nhạc có cảm tưởng Á đông, nhưng nhiều khi lại lấn qua nhạc diatonique (thang âm nguyên). Ví dụ trong bài “Hồ xưa” của ông, câu đầu thì chắc chắn là nét nhạc ngũ cung, nhưng qua câu thứ hai thì lại lòi ra cung Fa (ở chỗ thuyền trôi) nghĩa là từ thang âm ngũ cung Sol La Do Re Mi chuyển qua thang âm ngũ cung Do Re Fa Sol La.

“Hôm xưa trên nước lờ đờ

Hai chúng ta đã say sưa

Lái một chiếc thuyền mơ

Thuyền trôi êm ái vô ngần

Trên sóng lăn tăn…”

Sau đó, Thẩm Oánh lại chuyển về thang âm Sol La Do Re Mi: “Mà đến hôm nay/ Hôm nay vẫn nước hồ này/ Ôi đắng cay có mình tôi/ Lái thuyền, nước lênh đênh…”.

Nếu theo quan niệm nhạc có chủ âm (musique tonale) hồi đó, câu đầu thuộc giọng Do majeur và Sol 7 thì câu thứ hai đã chuyển qua Fa majeur (sous dominate), rồi sau đó lại quay về Do majeur… Lúc đó, mọi người chưa ai nghiên cứu và lập luận về nhạc ngũ cung cho nên chưa ai biết đến ”hiện tượng chuyển hệ” (métabole) trong âm nhạc. Nghĩa là một đoạn nhạc đang ở một hệ thống ngũ cung Sol La Do Re Mi có thể chuyển qua một hệ thống khác Do Re Fa Sol La để cho nét nhạc ngũ cung thêm phần phong phú. Nhạc sĩ Thẩm Oánh đã làm đúng như vậy một cách vô tình mà lại thành ra rất trung thành với chủ trương soạn nhạc có cảm tưởng Á đông của mình.

Trong bài “Hồn xuân” nhạc sĩ Thẩm Oánh soạn với một nhịp điệu giống như Fox Trot rất vui tươi và dùng những nét nhạc chỉ có trong nhạc Pháp: Re Fa Si La Sol hay Do Si La Si Sol Do.

“Hồn xuân, bát ngát hương Xuân

Ngập vườn, ong chuốt thanh tân

Rực màu đắm sắc dương trần

Cho đời diêm dúa

Âm khúc ca ngân…”.

Soạn nhạc mang cảm tưởng Á đông của Thẩm Oánh thì như tôi đã nói ở trên. Còn về ý nhạc của ông thì đúng là những ý tưởng của văn nghệ sĩ Việt Nam hồi cuối thập niên 1930 với tình cảm thiên nhiên, đôi tình nhân quấn quýt trên “chiếc thuyền tình”. Ta còn thấy ý nhạc đó xuất hiện trong nhạc của Văn Chung với bài “Hồ xuân” và “Thiếu nữ”,  Dzoãn Mẫn với bài “Cô lái thuyền”, Nguyễn Đình Phúc với bài “Cô lái đò”,…

Nhạc sĩ Thẩm Oánh không ngừng ở đó, trong những năm tới cùng với sự phát triển của tân nhạc, nhất là khi ông giữ chức vụ cao trong Đài Phát thanh Sài Gòn, ông còn cống hiến cho công chúng nhiều tác phẩm với nhiều thể loại khác nhau. Trong giai đoạn tân nhạc sửa soạn bước vào thời kỳ phát triển 2, nhạc sĩ Thẩm Oánh đã có hàng chục nhạc phẩm nằm trong cả hai xu hướng nhạc tình và nhạc hùng. Ông còn thử thách mình trong mảng soạn truyện ca như bản “Thiếu phụ Nam Xương” và nhạc kịch với bản “Quán giang hồ”.



Theo Amnhac.net

Các bài viết khác:
CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP CỦA WILTOLD LUTOSLAWSKI (1913-1994)
CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP CỦA WILTOLD LUTOSLAWSKI (1913-1994)
[ad_1] Âm nhạc Ba Lan nửa sau thế kỷ 20 xuất hiện một nhân vật có nhiều đóng góp vào tiến trình phát triển – nhà soạn nhạc Witold Lutoslawski...

Hoàn cảnh ra đời ca khúc “Trúc đào”: Nhạc thơ tràn muôn lối!
Hoàn cảnh ra đời ca khúc “Trúc đào”: Nhạc thơ tràn muôn lối!
[ad_1] CA KHÚC “TRÚC ĐÀO" Tên các khúc: Trúc đào Nhạc sĩ sáng tác: Anh Bằng Phổ thơ: "Trúc đào" của Nguyễn Tất Nhiên Năm phát thành: 1980 Ca sĩ trình...

BÍ QUYẾT THỂ HIỆN CẢM XÚC TRONG ÂM NHẠC
BÍ QUYẾT THỂ HIỆN CẢM XÚC TRONG ÂM NHẠC
[ad_1] Bạn có thể thể hiện rõ ràng cảm xúc của mình trong âm nhạc không? Một trong những khả năng lớn nhất mà bạn có thể có với tư cách...

“Kiếp nghèo” đưa chàng nhạc sĩ nhập cư Lam Phương một bước lên mây, trở thành đại gia nức tiếng một thời
“Kiếp nghèo” đưa chàng nhạc sĩ nhập cư Lam Phương một bước lên mây, trở thành đại gia nức tiếng một thời
[ad_1] CA KHÚC “KIẾP NGHÈO" Tên các khúc: Kiếp nghèo Nhạc sĩ sáng tác: Lam Phương Năm phát thành: 1954 Ca sĩ trình bày tiêu biểu: Thanh Thúy, Thanh Tuyền,... Hoàn cảnh...

Hồi ức về Trường ca “Sông Lô’’ của nhạc sĩ Văn Cao
Hồi ức về Trường ca “Sông Lô’’ của nhạc sĩ Văn Cao
[ad_1] Trong cuốn hồi ký “Văn Cao - Đời & nghiệp" do nhà thơ Văn Thao – con trai nhạc sĩ Văn Cao viết có một bài viết về hoàn...

Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ: Từ “người tiên phong” đến “cây đại thụ” của dòng nhạc vàng Việt Nam
Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ: Từ “người tiên phong” đến “cây đại thụ” của dòng nhạc vàng Việt Nam
[ad_1] HỒ SƠ NHẠC SĨ HOÀNG ANH THƠ Tên thật: Hoàng Thi Thơ Nghệ danh: Hoàng Thi Thơ, Tôn Nữ Trà My, Tôn Nữ Diễm Hồng, Bích Khê và Triệu...

Tượng đài âm nhạc Lưu Hữu Phước và 2 bài hát bất hủ về Bác Hồ kính yêu
Tượng đài âm nhạc Lưu Hữu Phước và 2 bài hát bất hủ về Bác Hồ kính yêu
[ad_1] Nhạc sĩ Lưu Hữu Phước là một nhà hoạt động chính trị lỗi lạc, có nhiều đóng góp cho sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc. Đặc biệt,...

“Phút cuối” – Lời tuyệt vọng nhạc sĩ Lam Phương viết cho đoạn tình oan trái
“Phút cuối” – Lời tuyệt vọng nhạc sĩ Lam Phương viết cho đoạn tình oan trái
[ad_1] CA KHÚC “PHÚT CUỐI” Tên các khúc: Phút cuối Nhạc sĩ sáng tác: Lam Phương Năm phát thành: 1971 Ca sĩ trình bày tiêu biểu: Túy Hồng – Diên...

“Người ngoài phố” – Bản tình ca bất hủ ra đời từ cảnh… không có tiền sắm Tết?
“Người ngoài phố” – Bản tình ca bất hủ ra đời từ cảnh… không có tiền sắm Tết?
[ad_1] CA KHÚC "NGƯỜI NGOÀI PHỐ" Tác giả: Anh Việt Thu Thể loại: Quê hương  Năm ra đời: Cuối thập niên 1960 Ca sĩ thể hiện tiêu biểu: Thanh Tuyền,...

Nhạc sĩ Từ Công Phụng và ca sĩ Từ Dung: Trai tài gặp giai nhân giúp nền tân nhạc có thêm cặp song ca ăn khách
Nhạc sĩ Từ Công Phụng và ca sĩ Từ Dung: Trai tài gặp giai nhân giúp nền tân nhạc có thêm cặp song ca ăn khách
[ad_1] Tài và sắc đã trói buộc Từ Công Phụng và Từ Dung vào nhau, để họ nên vợ thành chồng. Và nền tân nhạc có thêm một cặp song...

Nhạc sĩ Song Ngọc: Sống tận hiến với cuộc đời nghệ thuật đầy rực rỡ
Nhạc sĩ Song Ngọc: Sống tận hiến với cuộc đời nghệ thuật đầy rực rỡ
[ad_1] HỒ SƠ TIỂU SỬ NHẠC SĨ SONG NGỌC Tên thật: Nguyễn Ngọc Thương Nghệ danh: Song Ngọc, Hàn Sinh, Nguyên Hà, Hoàng Ngọc Anh, Anh Tuyến và Phương Sinh...

“Rong chơi cuối trời quên lãng” bản nhạc tình đau thương của Hoàng Thi Thơ
“Rong chơi cuối trời quên lãng” bản nhạc tình đau thương của Hoàng Thi Thơ
[ad_1] CA KHÚC "RONG CHƠI CUỐI TRỜI QUÊN LÃNG” Tên các khúc: Rong chơi cuối trời quên lãng  Nhạc sĩ: Hoàng Thi Thơ Năm phát thành: trước năm 1975 Ca...

LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN DÂY ĐÀN GUITAR CLASSICAL
LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN DÂY ĐÀN GUITAR CLASSICAL
[ad_1] Dây đàn guitar classic (cổ điển) là loại dây đàn được sử dụng cho đàn guitar classic. Nếu dây đàn guitar acoustic modern và dây đàn guitar điện được...

Vài thông tin hay về “Người tình mùa đông” – nhạc phẩm làm nên tên tuổi ca sĩ Như Quỳnh
Vài thông tin hay về “Người tình mùa đông” – nhạc phẩm làm nên tên tuổi ca sĩ Như Quỳnh
[ad_1] CA KHÚC "NGƯỜI TÌNH MÙA ĐÔNG" Nguyên tác: Miyuki Nakajima Lời Việt "Người tình mùa đông": Anh Bằng Lời Việt "Thuyền tình trên sông": Khúc Lan Lời Việt "Còn...

Bài báo cũ năm 1957 về Thái Hằng: Phẩm chất của một danh ca và sự điềm đạm, duyên dáng của người phụ nữ ở độ tuổi chín muồi
Bài báo cũ năm 1957 về Thái Hằng: Phẩm chất của một danh ca và sự điềm đạm, duyên dáng của người phụ nữ ở độ tuổi chín muồi
[ad_1] Danh ca Thái Hằng (tên thật là Phạm Thị Quang Thái) là người vợ tào khang của nhạc sĩ Phạm Duy và là thân mẫu của các ca sĩ...