“Giọt mưa trên lá” – Tuyệt phẩm được viết trong vỏn vẹn 15 – 20 phút

Nhạc sĩ Phạm Duy là “cây đại thụ” của nền tân nhạc Việt Nam. Ông sở hữu gia tài âm nhạc đồ sộ với nhiều ca khúc cùng nhiều thể loại khác nhau. Con số thống kê chưa chính thức, trong hơn 90 năm cuộc đời, ông sáng tác hơn 1000 bài hát. 

Vì số lượng ca khúc đồ sộ như thế nên ông đã chia tác phẩm của mình thành nhiều chủ đề khác nhau. Phạm Duy gọi tên nó là: Bé ca, Nữ ca, Bình ca, Rong ca, Hương ca, Thiền ca, Đạo ca, Tục ca, Tâm ca.

Tâm ca (nhạc viết từ trái tim) gồm có 10 ca khúc, được nhà xuất bản Lá Bối in vào năm 1965 với lời giới thiệu: “Không có một bài ca nào làm rung động được lòng người mà lại không phát xuất từ trái tim. Vì vậy, không phải chỉ những bài được in trong tập này mới là những bài tâm ca của Phạm Duy. Tuy nhiên, Lá Bối ghi nhận rằng những bài tâm ca được trình bày trong dây, tuy cũng xuất phát từ trái tim, tuy cũng là ngôn ngữ khóc cười theo mệnh nước, vẫn còn mang một sắc thái đặc biệt: đó là tính cách tâm linh nội hướng và ý hướng đều hợp…”.

Trong số 10 bài Tâm ca của Phạm Duy, có lẽ bài Tâm ca số 4 – “Giọt mưa trên lá” là nổi tiếng hơn cả. Bởi ca khúc này hoàn toàn khác biệt so với các bài hát trong chủ đề “Mưa” xuất hiện nhiều trong nền tân nhạc Việt Nam từ xưa đến nay. 

Không chỉ là âm thanh của những giọt nước rả rích gợi lòng sầu cho nhân thế mà nó còn vượt lên tất cả, mang ý nghĩa lớn hơn. Đó là giọt nước thiên nhiên từ trời mà nhìn vào đó có thể thấy cả một thế giới mênh mông, bao hàm tất cả mọi khía cạnh trên đời, đó là những niềm vui và nỗi buồn, của sinh và tử, của người già và bé thơ, của người trần và cả thánh nhân. 

Về hoàn cảnh ra đời ca khúc “Giọt mưa trên lá”, được biết, Phạm Duy sáng tác ca khúc này trong vỏn vẹn 15 – 20 phút. Đó là thời gian rất ngắn, là thời khắc nào đó của thiên tài để cho ra đời một tuyệt phẩm đặc biệt. 

Đáng chú ý, 50% câu hát trong ca khúc đều nhắc đến giọt mưa – một thứ tinh túy được đổ xuống từ trời cao.

“Giọt mưa trên lá” – sự giao hòa của trời và đất, của âm và dương…

Như đã chia sẻ bên trên, hình ảnh giọt mưa xuất hiện rất nhiều trong nền tân nhạc Việt Nam từ xưa đến nay. Nhưng giọt mưa trong “Giọt mưa trên lá” của Phạm Duy thì lạ lẫm hơn cả. Đó là giọt mưa trên lá mặn đắng như nước mắt của mẹ già lúc nhận thi thể con; giọt mưa long lanh như nước mắt mừng vui của người thiếu phụ đón chồng về sau cơn tang bồng; đó là giọt mưa trên lá như giọt nước mắt đầu tiên của đứa bé mới chào đời và cũng như là giọt lệ mãn nguyện hạnh phúc tình già; hay giọt mưa trên lá như giọt nước mắt dành cho tình đầu, tình cuối… 

Giọt nước mắt trên lá giữa trần gian có thể chứa đựng phép nhiệm màu của Phật làm xoa dịu vết thương trần thế; cũng như giọt máu chảy từ tim Chúa bị đóng đinh trên cây thánh giá để đền thay tội cho loài người. 

Cũng có thể là giọt mưa hòa vào đất mẹ, trở về đại dương rồi lại hóa thành mây, như một vòng tuần hoàn của sinh tử ở đời. Nó lặp đi lặp lại, bao la, vĩnh viễn theo một quy luật nhất định:

“Giọt mưa trên lá tiếng nói thầm thì 

Bóng dáng Phật về xoa vết thương trần thế 

Giọt mưa trên lá tiếng nói tinh khôi Lúc 

Chúa vào đời xin đóng đanh vì người 

Giọt mưa trên lá tiếng khóc chơi vơi 

Thế giới lạc loài chưa thoát ra phận người 

Giọt mưa trên lá cố gắng nguôi ngoai 

Nói với loài người: xin cứ nuôi mộng dài”

Vì sao nhạc sĩ Phạm Duy lại viết “giọt mưa nằm trên lá” chứ không phải nằm trên phiến đá hay một nơi nào khác? Có lẽ ẩn ý phía sau là sự giao hòa giữa trời và đất, của âm và dương, là biểu tượng tình yêu thanh xuân với đầy đủ mọi cung bậc cảm xúc được mô tả bằng một loạt tính từ: bối rối, bồi hồi, ráo riết, miệt mài, bỡ ngỡ, xôn xao, dào dạt, thấp thoáng, bơ vơ, bùi ngủi… 

Giọt mưa nằm trên lá như giọt nước mắt hạnh phúc của mối tình trọn vẹn, tình đầu là tình cuối, là giọt nước mắt đợi chờ nhau trong lúc “chia cách nhau vài giờ”. Nhưng trên thế gian này đâu phải ai cũng được may mắn như vậy, khi đó, giọt mưa trên lá là giọt nước mắt khóc vì “xa cách nhau một đời.

Lời ca khúc “Giọt mưa trên lá” của Phạm Duy

Giọt mưa trên lá, nước mắt mẹ già

Lã chã đầm đìa trên xác con lạnh giá

Giọt mưa trên lá, nước mắt mặn mà

Thiếu nữ mừng vì tan chiến tranh chồng về

Giọt mưa trên lá, tiếng khóc oa oa

Ðứa bé chào đời cho chúng ta nụ cười

Giọt mưa trên lá, tiếng nói bao la

Tóc trắng đậm đà êm ái ru tình già

Giọt mưa trên lá tiếng nói thầm thì

Bóng dáng Phật về xoa vết thương trần thế

Giọt mưa trên lá tiếng nói tinh khôi

Lúc Chúa vào đời xin đóng đanh vì người

Giọt mưa trên lá tiếng khóc chơi vơi

Thế giới lạc loài chưa thoát ra phận người

Giọt mưa trên lá cố gắng nguôi ngoai

Nói với loài người, “Xin cứ nuôi mộng dài”

Giọt mưa trên lá bối rối, bồi hồi

Ráo riết, miệt mài, anh biết yêu lần cuối

Giọt mưa trên lá bỡ ngỡ, xôn xao

Cuống quít, dạt dào, em biết yêu lần đầu

Giọt mưa trên lá thấp thoáng, bơ vơ

Khép nép, đợi chờ, xa cách nhau vài giờ

Giọt mưa trên lá dĩ vãng xa xôi

Sớm tối bùi ngùi, xa cách nhau một đời

Uh-uh-uh-uh

Uh-uh-uh-uh

Uh-uh-uh-uh

Uh-uh-uh-uh