CA KHÚC “BỨC HỌA ĐỒNG QUÊ”
- Tên ca khúc: Bức họa đồng quê
- Sáng tác: Nhạc sĩ Văn Phụng
- Năm ra đời: Thập niên 1950
- Ca sĩ thể hiện tiêu biểu: Ánh Tuyết
Ca khúc “Bức họa đồng quê” ra đời trong hoàn cảnh nào?
Quê hương – hai tiếng ấy nghe thân thương, chan chứa biết bao nhiêu. Quê hương là mái đình, là cây đa, là tình làng nghĩa xóm với bao kỷ niệm khó quên. Quê hương đã đi vào trong thơ, trong nhạc, để lại trong lòng người nghe những giai điệu ngọt ngào, đằm thắm, gợi sự đồng cảm, lưu luyến.
Có những nhạc sĩ viết về quê hương với những vần điệu đầy chất thơ, du dương. Ví như, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ đã đưa người nghe trở về những bóng tre, những ánh trăng, những con đường, những dòng sông với tiếng tiêu, tiếng trúc và hình bóng người em ở quê, người mẹ già vẫn ngày đêm ngóng con trong nhạc phẩm “Đường xưa lối cũ”.
Hay như Phạm Thế Mỹ cũng có ca khúc “Nắng lên xóm nghèo”. Đây là ca khúc vui tươi, rộn rã, với những ca từ giản dị, lại tràn đầy tình cảm, không thiếu nét tự hào về cảnh sắc, sự trù phú của quê hương…
Và ở thập niên 1950, chúng ta có ca khúc “Bức họa đồng quê” của nhạc sĩ Văn Phụng. Ca khúc được viết trong thời điểm đồng bào đang cùng nhau phấn khởi xây dựng cuộc đời mới trên vùng đất mới đẹp tươi. Ca khúc tràn đầy niềm hân hoan với cảnh, với người, với không khí lao động hăng say, rộn ràng.
Trước cảnh trời mây bao la, tâm hồn người thưởng ngoạn được hòa nhịp với cảnh sắc thiên nhiên bình yên. Đây có thể xem là một trong những bài hát rộn ràng nhất cả về lời lẫn giai điệu của tân nhạc Việt Nam thời kỳ thập niên 1950.
Đôi dòng cảm nhận về bức họa đồng quê tươi đẹp một thời
Nhạc sĩ Văn Phụng đã góp “Bức họa đồng quê” vào kho tàng âm nhạc Việt Nam giúp những tác phẩm về quê hương xứ sở trở nên phong phú, đa dạng, ngập tràn màu sắc hơn. Để người nghe cảm nhận được sự tươi đẹp, thanh bình của làng quê Việt Nam trong quá khứ.
Dừng chân trước cảnh đẹp đồng quê ai cũng thấy lòng hân hoan theo những tia nắng của ngày mùa với ruộng lúa vàng óng, tiếng người dân cười nói, tiếng đàn chim non háo hứng… Đó là không khí của sức sống, sự no đủ:
“Từ xa xa xa xa nghe thoáng thoáng tiếng hát
Thôn nữ bên đồng lúa ca lời mơ màng
Tình tang tang tang tang tang tính tính tính tính
Du khách nâng nhẹ phím buông tơ vàng”
Trong không khí lao động hăng say, thoáng nghe tiếng hát của cô thôn nữ bên đồng lúa. Đó là lời ca mơ màng bay xa tỏa hương hoa đồng nội; lời ca mộc mạc như lũy tre làng và trữ tình như lời ca dao thấm đẫm hồn quê. Tất cả đã làm thi vị thêm bức họa đồng quê khiến du khách động lòng xao xuyến ngẩn ngơ khi “ngắm tranh”.
Những người “ngắm tranh” dường như cảm thấy yêu đời hơn, du dương hát ca theo điệu đồng dao mộc mạc, rồi “nâng nhẹ phím buông nhẹ tơ vàng”, thơm hương mùi lúa chín ngọt ngào khúc hát tụng ca quê hương tươi đẹp. Nhẹ buông phím tơ vàng như sợi cảm xúc của nghệ sĩ trước tiếng hát của thôn nữ sẽ bay đi, như muốn nâng niu từng nét đẹp của đồng quê lên phím đàn thành khúc ca ngày mùa tươi đẹp:
“Hỡi nắng hãy sáng lên để ngàn hoa tươi thắm hơn
Hỡi gió hãy cuốn lên để đồng xanh tươi mát hơn
Thôn quê hân hoan mừng ngày mùa sang,
Người người hò vang, đàn hòa tình tang, nhịp nhàng vẳng xa
Hồ lơ ho lơ, hò…
Ơi anh em ơi còn gì đẹp tươi
Còn gì mừng vui hằng ngày mùa mới gặp về thảnh thơi”
Trong ca khúc ấy trần đầy niềm tin cháy bóng “hỡi nắng hãy sáng lên để ngàn hoa tươi thơm/Hỡi gió hãy cuốn lên để đồng xanh tươi mát thêm”. Hai câu hát làm cho người nghe nhạc phấn chấn, tươi vui, có động lực lao động, xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn.
Nhạc sĩ Văn Phụng đã đưa người nghe đến cảnh quan tươi đẹp của thôn quê ngày mừng mùa lúa mới. Sau bao tháng dầm mưa dãi nắng, đến mùa lúa chín là thời gian người dân vui mừng nhất – đó là mùa vàng bội thu, ấm no để chuẩn bị cho một mùa vụ mới:
“Chàng trai vui câu ca thôn nữ cất tiếng hát
Em bé nô đùa giỡn luôn miệng tươi cười
Đồng quê hôm nay vui, vui với thóc lúa mới
Cho bõ công cày cấy bao ngày mong chờ”
Niềm vui của người dân quê đơn giản chỉ là ngô khoai thóc đầy bồ, cuộc sống ấm no. Ngày gặp lúa giống như ngày Tết, họ hân hoan đón chào, vui mừng tận hưởng thành quả.
“Chàng trai vui câu ca thôn nữ cất tiếng hát – Em bé nô đùa giỡn luôn miệng tươi cười”, đó là hình ảnh sống động mừng vui hạnh phúc trong bức tranh đồng quê tươi đẹp.
“Đồng quê hôm nay vui, vui với thóc lúa mới” – từng câu ca, từng lời hát đã thể hiện rất rõ niềm vui sướng của người nông dân khi đón mùa vàng bội thu. Còn gì hạnh phúc hơn khi thành quả của những giọt mồ hôi, nước mắt được đền đáp bằng ruộng lúa chín đầy đồng.
“Chàng trai xay xay xay thôn nữ giã giã
Em bé đưa miệng cắn đôi hạt lúa vàng
Vầng trăng nhô lên cao soi sáng khắp lối xóm
Ai nấy vui làm với muôn ngàn câu hò”
Ngày mùa bội thu, cô thôn nữ giã gạo dưới trăng, chàng trai say theo hương lúa mới, hay mùi bồ kết từ tóc em gái quê quyện với ánh trăng mơ màng.
“Em bé đưa miệng cắn đôi hạt lúa vàng”, đó là hình ảnh ấm no, thanh bình được tượng hình vào câu ca thật đẹp khiến người nghe lâng lâng theo niềm vui ngày mùa ở miền thôn dã thanh bình…
Nghe “Bức họa đồng quê” của nhạc sĩ Văn Phụng khiến tâm hồn ta thêm hoan ca, thêm tin yêu vào cuộc sống và những ký ức về quê hương chợt ùa về. Yêu sao từng con đường, ngõ xóm, từng hàng tre, gốc đa, sân đình, từng mùa vàng bội thu của quê hương Việt Nam.
