Ai là “cha đẻ” của nhạc phẩm “Tôi đưa em sang sông”?
Nhật Ngân (1942–2012) là nhạc sĩ nổi tiếng với dòng nhạc vàng. Ông sáng tác từ trước 1975. Ông để lại cho đời nhiều nhạc phẩm bất hủ như: Cảm ơn, Lời đắng cho cuộc tình, Ngày đá đơm buông, Xuân này con không về…
Nhạc sĩ Y Vũ (tên thật Trần Gia Hội, 1942 – 2023) là em trai của nhạc sĩ Y Vân. Từ nhỏ, Y Vũ đã được Y Vân hỗ trợ, rèn luyện khả năng sáng tác. Ông là “cha đẻ” của những nhạc phẩm nổi tiếng như Kim, Điên, Hận, Ngày không em…
Trong nền tân nhạc Việt Nam, 2 nhạc sĩ tài hoa này đều có danh tiếng nổi bật và chỗ đứng nhất định. Tuy nhiên, tên tuổi của họ luôn được đặt sát gần nhau liên quan đến câu chuyện “ai là cha đẻ của Tôi đưa em sang sông”?
Hiện nay có không ít tư liệu bàn luận về tác giả của “Tôi đưa em sang sông”, nhưng theo tổng hợp của tác giả thông qua mạng internet thì có vài nguồn thông tin như sau:
Trong tờ nhạc bài “Tôi đưa em sang sông” phát hành trước 1975 có ghi tên cả hai nhạc sĩ Y Vũ – Nhật Ngân.
Trên website Thúy Nga – Paris By Night Encyclopedia, “Tôi đưa em sang sông” được giới thiệu là một ca khúc nhạc trữ tình, được sáng tác bởi Nhật Ngân và Y Vũ năm 1960. Tuy nhiên, website này có chia sẻ thêm “đây là tác phẩm đầu tay của Nhật Ngân”.
Các báo điện tử Dân Việt, Dân trí, Tuổi trẻ khi đưa tin về việc nhạc sĩ Y Vũ tạ thế thì đều viết như sau: “Nhạc sĩ Y Vũ, tác giả Tôi đưa em sang sông qua đời”.
Về phía nhạc sĩ Nhật Ngân, lúc sinh thời ông từng lên tiếng về nhạc phẩm này. Nhật Ngân cho biết, ông viết “Tôi đưa em sang sông” vào năm 1960 khi chỉ mới 18 tuổi và đang ở Đà Nẵng. Đây là nhạc phẩm đầu tay của ông.
Trong khi đó, nhạc sĩ Y Vũ cũng thông qua sóng truyền hình khẳng định “Tôi đưa em sang sông” là do ông sáng tác. Ông còn công khai bản gốc viết tay ca khúc này từ hơn 40 năm trước để làm bằng chứng.
Cho đến nay “ai là tác giả của Tôi đưa em sang sông” vẫn còn nhiều tranh cãi. Tuy nhiên, ở bài viết này, tác giả xin trích dẫn 2 câu chuyện về hoàn cảnh sáng tác ca khúc theo lời kể của 2 vị nhạc sĩ tài hoa trên để quý độc giả tham khảo.
Hoàn cảnh sáng tác “Tôi đưa em sang sông” theo lời kể của nhạc sĩ Nhật Ngân
Năm 2000, nhạc sĩ Trường Kỳ – cây bút chuyên viết về đời sống và tác phẩm của các văn nghệ sĩ đã thuật lại nguồn gốc nhạc phẩm “Tôi đưa em sang sông” theo lời kể của nhạc sĩ Nhật Ngân.
Theo dòng tâm sự của Nhật Ngân, đáng lẽ ra ông đã trở thành một nhạc công vĩ cầm như em họ Nhật Hiền. Thế nhưng do gia đình quá nghèo không mua nổi đàn nên ông quyết định thôi học.
Nhật Ngân có đam mê âm nhạc cháy bỏng cùng khả năng thiên phú nên đã bắt đầu học làm nhạc, viết nhạc. Năm 18 tuổi (1960) ông đã cho ra mắt nhạc phẩm đầu tay mang tên “Tôi đưa em sang sông”.
Theo Nhật Ngân, ông sáng tác ca khúc này khi đang ở Đà Nẵng. Thời điểm đó dù chưa có phương tiện phổ biến rộng rãi nhưng “Tôi đưa em sang sông” vẫn được giới học sinh, sinh viên ở Đà Nẵng ưa chuộng, chép tay truyền cho nhau để hát.
Sau đó, Nhật Ngân gửi ca khúc này vào Sài Gòn nhờ nhạc sĩ Y Vân phổ biến hộ. Với sự giúp sức của nhạc sĩ Y Vân, một số đoạn, câu trong nhạc khúc này đã được sửa đổi để phù hợp với đường lối của Bộ Thông tin lúc đó: Không có phép phổ biến nhạc phẩm ủy mị, ướt át.
Qua sự tay nhạc sĩ Y Vân, nhạc phẩm được sửa một vài chỗ như sau:
Câu hát “Rồng thời gian lặng lẽ trôi, đời tôi là cánh mây trôi bốn phương trời. Và đời em là cánh hoa thì bao người ước mơ, đưa đón trông chờ”- được sửa thành “Rồi thời gian lặng lẽ trôi, đời tôi là chiến binh đi khắp phương trời. Mà đời em là ước mơ muôn ngàn ý thơ, như ngóng trông chờ”.
Câu kết của bản chính cũng bị sửa: “Nàng đã thay một lối về, thay cả bàn tay đón đưa” – sửa thành “Nàng đã thay một lối về, quên cả người trong gió mưa”.
Sự thay đổi lời ca này khiến Nhật Ngân bị “hẫng” một chút. Theo ông chia sẻ là vì nó không đúng với tâm trạng lúc đó, chưa hề trải qua đời quân ngũ.
Một nguyên nhân khác khiến Nhật Ngân cần sự hỗ trợ là khi đó ông có tên tuổi nên cần một nhạc sĩ nổi tiếng đứng chung tên để “Tôi đưa em sang sông” đến gần với quần chúng dễ dàng hơn. Và khi nhạc phẩm được phát hành có ký tên Nhật Ngân và Y Vũ.
Hoàn cảnh sáng tác “Tôi đưa em sang sông” theo lời kể của nhạc sĩ Y Vũ
Năm 2017, trong chương trình “Hát câu chuyện tình”, nhạc sĩ Y Vũ đã chia sẻ câu chuyện liên quan đến “ai tác giả của Tôi đưa em sang sông”. Ông khẳng định, nhạc khúc này chỉ có một tác giả, đó là Y Vân: “Tôi xin khẳng định một điều bài là của tôi, viết có một mình tôi thôi…”.
Nhạc sĩ Y Vũ cho biết, khi sáng tác xong được vài ngày, ông gửi “Tôi đưa em sang sông” cho nhạc sĩ Y Vân để nhờ duyệt bài và nhận được nhiều lời khen. Ông tâm sự, anh trai đã đề nghị thêm tên của nhạc sĩ Nhật Ngân – học trò của nhạc sĩ Y Vân, như người đồng sáng tác để hai người cùng nổi tiếng vì bài này. “Tôi vô tư chấp nhận mà không nghĩ chuyện mấy chục năm sau lại như thế”, nhạc sĩ Y Vũ buồn rầu kể.
Để chứng minh “Tôi đưa em sang sông” là sản phẩm do mình sáng tác, nhạc sĩ Y Vũ đã chứng thực lời nói bằng việc công khai bản thảo viết tay từ cách đây hơn 40 năm trước. Ông cũng tiết lộ, người con gái khi xưa tạo nguồn cảm hứng sáng tác “Tôi đưa em sang sông” là mối tình đầu với nhiều tiếc nuối của thời trẻ đã đi qua.
Ông kể lại, dù vẻ ngoài không điển trai nhưng thời trung học may mắn có duyên cùng cô gái tên Thanh xinh đẹp, giỏi giang. Qua nhiều năm hẹn hò, tình cảm thắm thiết đó tưởng chừng sẽ đi đến kết thúc viên mãn nhưng do ông lúc bấy giờ chỉ có hai bàn tay trắng mà cô Thanh lại là con gái danh gia. Định kiến “môn đăng hậu đối” khiến cuộc tình này tan vỡ. Cô Thanh lên xe hoa với người đàn ông do gia đình sắp đặt. Ngay đêm đó, Y Vũ đã lần đầu biết say là như thế nào.
Đau lòng vì mất đi tình yêu và người yêu, nhạc sĩ sáng tác nên “Tôi đưa em sang sông” với những lời ca đầy day dứt. Thậm chí sau rất nhiều năm qua đi, Y Vũ cũng không quên gửi lời xin lỗi đến mối tình đầu vì đã nhắc tên bà trên sóng truyền hình.
Hai nhạc sĩ đã đưa ra hai câu chuyện về hoàn cảnh sáng tác hoàn toàn khác nhau. Hơn nữa, đến nay cả 2 nhạc sĩ đã tạ thế nên việc xác định ai mới thực sự là “cha đẻ” của “Tôi đưa em sang sông” vẫn là câu hỏi còn bỏ ngỏ.
