Đạo diễn Mai Thắm ‘Chiến sĩ quả cảm’ tiết lộ kho tư liệu quý của Bộ Công an

– “Chiến sĩ quả cảm” là một chương trình truyền hình thực tế nhập vai. Làm sao để chị cân bằng giữa yếu tố giải trí và yếu tố giáo dục?

Chúng tôi không kể chuyện bằng cảm tính, mà bắt đầu bằng sự thật. Mỗi tập phát sóng đều có sự tham vấn của Hội đồng cố vấn từ Cục Công tác chính trị và các chỉ huy, các chiến sĩ dày dạn kinh nghiệm đến từ nhiều lực lượng thuộc Bộ Công an. Họ mang đến cho chúng tôi những câu chuyện có thật, từ đó ê-kíp chuyển hóa thành các tình huống huấn luyện sinh động trên thao trường – nơi nghệ sĩ không chỉ trải nghiệm mà còn “thực chiến” như một chiến sĩ thực thụ.

Điều quan trọng nhất là sự đồng hành sát sao của các chiến sĩ. Nhờ vậy, nghệ sĩ vừa được là chính mình trong không gian truyền hình vừa buộc phải bước qua giới hạn bản thân đổ mồ hôi, căng sức, hồi hộp như đang thật sự ra trận. Cân bằng giữa tính giải trí và tính giáo dục không đến từ công thức mà đến từ sự chân thật và tôn trọng sự hy sinh thầm lặng của người lính.

– Đạo diễn gặp khó khăn gì khi chuyển hóa tư liệu thật từ Bộ Công an thành nội dung truyền hình hấp dẫn?

Kho tư liệu của Bộ Công an là một “kho báu” thực sự – có vụ án lịch sử, có phim tư liệu, có lời kể người trong cuộc. Nhưng truyền hình không thể chỉ kể lại như một tài liệu. Chúng tôi cần câu chuyện có nhịp điệu, cảm xúc, sự gần gũi, hồi hộp và lôi cuốn để khán giả không chỉ xem mà còn thấu cảm.

Từ đó, chúng tôi kể bằng hai lăng kính: góc nhìn của chiến sĩ – những người từng đối mặt sinh tử, và góc nhìn của nghệ sĩ nhập vai – những người lần đầu “đi qua” thế giới khắc nghiệt ấy. Làm sao để vẫn trung thực với lịch sử ngành, không tuyên truyền cứng nhắc mà vẫn giữ trọn tinh thần người lính – đó là một bài toán khó nhưng cũng là hành trình xứng đáng để chinh phục.

– Chị dung hòa thế nào giữa yêu cầu của Bộ Công an và sự sáng tạo nghệ thuật trong sản xuất chương trình?

Chúng tôi hiểu mọi yêu cầu từ Bộ đều đến từ nguyên tắc rõ ràng: Trung thực, bảo mật và tôn vinh lực lượng. Nhưng để chương trình không khô cứng, chúng tôi những người làm sáng tạo phải thổi vào đó hơi thở đời sống, biến dữ kiện thành câu chuyện, biến thao trường thành khung hình điện ảnh, biến kỷ luật thành cảm xúc chạm tới khán giả.

May mắn là chúng tôi được hỗ trợ rất nhiều từ phía Cục Công tác chính trị không chỉ bằng sự chuyên môn mà còn bằng sự đồng hành và thấu hiểu. Chính sự cởi mở của các anh chị là chất xúc tác để nghệ thuật và tính chính luận không đối đầu mà hòa quyện.

– Chị xử lý như thế nào để cân bằng giữa tính chân thực và an toàn trong các tình huống thực chiến căng thẳng?

Đây là nỗi trăn trở lớn nhất của tôi. Nếu làm quá an toàn thì mất đi tinh thần chiến sĩ. Nhưng bất cẩn có thể gây nguy hiểm cho nghệ sĩ – những người không được đào tạo chuyên nghiệp như chiến sĩ.

Mỗi tình huống thực chiến đều được ê-kíp cùng cố vấn Bộ Công an thiết kế kỹ lưỡng đến từng chi tiết: địa hình, cường độ, góc máy, thời gian chịu lực của người tham gia. Có những khoảnh khắc căng như dây đàn và chúng tôi luôn chuẩn bị 3 lớp bảo vệ gồm cố vấn giám sát, huấn luyện viên chuyên nghiệp và tinh thần kỷ luật từ chính nghệ sĩ.

Chúng tôi có thể dựng cảm xúc bằng góc máy và hậu kỳ nhưng không bao giờ đánh đổi an toàn để có kịch tính. 

– Với việc sử dụng nghiệp vụ và khí tài thật, ê-kíp đảm bảo an toàn như thế nào?

Khí tài đều được Bộ Công an cung cấp nhưng đã được điều chỉnh để phù hợp huấn luyện. Súng sử dụng đạn mã tử không gây sát thương như đạn thật nhưng vẫn có thể gây nguy hiểm nếu dùng sai cách. Các loại vũ khí như quả nổ, mìn… cũng đều được điều chỉnh lại cho phù hợp với nhu cầu huấn luyện – chưa phải là chiến đấu thật.

Có những khoảnh khắc khiến cả set quay nín thở – chỉ một sai sót nhỏ cũng có thể gây chấn thương. Nhưng may mắn là mọi thứ đều trong giới hạn kiểm soát. Với nghệ sĩ, chỉ cần một ánh mắt lơ đãng thôi là đủ nguy hiểm nên chúng tôi biết ơn vì họ luôn nghiêm túc, tuyệt đối tuân thủ kỷ luật.

Và với kỹ thuật hình ảnh, chúng tôi đảm bảo khán giả vẫn thấy sự khốc liệt nhưng người tham gia vẫn luôn được bảo vệ trọn vẹn.

– Chị mong muốn thế hệ trẻ nhận được thông điệp gì từ “Chiến sĩ quả cảm”?

Tôi không kỳ vọng chương trình sẽ khiến các bạn trẻ muốn trở thành chiến sĩ. Điều tôi mong là họ sẽ hiểu rằng có những con người âm thầm chọn một con đường vô cùng gian nan để đổi lại sự bình yên cho hàng triệu người.

Nếu sau khi xem chương trình, bạn trẻ nào đó cảm nhận được lòng quả cảm, kỷ luật, sức bền và tinh thần không bỏ cuộc và mang những điều đó vào đời sống của mình – thì với chúng tôi, đó là phần thưởng lớn nhất.

– Khoảnh khắc nào trong quá trình sản xuất khiến chị xúc động nhất?

Khó để chọn một khoảnh khắc cụ thể, vì mỗi ngày làm Chiến sĩ quả cảm đều có thứ gì đó khiến tôi rưng rưng.

Là khoảnh khắc ê-kíp gần 300 người không ai than vãn, miệt mài dưới nắng mưa để từng chi tiết được chỉn chu. Là khi nghệ sĩ và chiến sĩ không còn ranh giới, cùng luyện tập, cùng vượt qua những giới hạn của bản thân. Là khi 1 nghệ sĩ sau 5 giờ vật lộn, mồ hôi hòa với nước mắt, nói với tôi: “Em không nghĩ có những người sống như vậy mỗi ngày”. 

Không cần pháo tay, không cần spotlight, chỉ cần những phút đồng cảm sâu sắc – là tôi biết chương trình đang đi đúng hướng.

Đạo diễn Mai Thắm chia sẻ trong họp báo ra mắt chương trình:

Ảnh, clip: Thanh Phi