“Đêm Cuối Cùng” – Ca khúc khởi đầu giai đoạn sáng tác “bi ca” của nhạc sĩ Phạm Đình Chương

11/01/2025.

Ca khúc Đêm Cuối Cùng được nhạc sĩ Phạm Đình Chương sáng tác vào đầu thập niên 1960, khởi đầu cho giai đoạn sáng tác toàn những bài bi ca của ông trong giai đoạn có thể xem là buồn nhất cuộc đời.

Trước thời gian đó, nhạc sĩ Phạm Đình Chương có khoảng hơn 10 năm sáng tác toàn những ca khúc vui tươi, hân hoan, yêu đời, như là Ra Đi Khi Trời Vừa Sáng, Sáng Rừng, Mười Thương, Ly Rượu Mừng, Đón Xuân, Được Mùa, và bài tình ca nồng nàn mang tên Thuở Ban Đầu. Đó là ca khúc được nhạc sĩ Phạm Đình Chương sáng tác khi đang được đắm chìm trong hạnh phúc cùng người vợ tài sắc vừa mới cưới.

Nhưng mà bi kịch là ở chỗ có khởi đầu thì lại có cả sự kết thúc, nên bên cạnh bài hát Thuở Ban Đầu viết cho hạnh phúc chớm nở, sau này nhạc sĩ Phạm Đình Chương có thêm ca khúc Đêm Cuối Cùng viết cho hạnh phúc vỡ tan:

Đêm nay đêm cuối cùng gần nhau.
Lệ buồn rưng rưng, lời hát thương đau.
Nhịp bước bâng khuâng ngoài phố lạnh.
Giọt sầu rơi ướt hồn phiêu linh.

Nắm tay không rời
Cố hé run run môi cười.
Lúc chia phôi bên trời tiếc thương.
Đêm nay đôi mái đầu còn xanh
Ngậm ngùi thầm trao nhau giấc mộng chưa thành

Thái Thanh hát Đêm Cuối Cùng trước 1975

Khi nhạc sĩ Phạm Đình Chương chia tay vợ vào đầu thập niên 1960, đã có rất nhiều lời đồn đại và bàn tán, những câu chuyện được phóng tác rằng chàng nhạc sĩ tội nghiệp đó sẽ mang đầy niềm sầu hận sau cuộc hôn nhân buồn. Tuy nhiên, trái lại, qua ca khúc này thì nhạc sĩ Phạm Đình Chương thể hiện rằng ông vẫn rất trân trọng người xưa, chia tay trong niềm tiếc thương vô cùng.

Không những vậy, họ còn thật sự quyến luyến nhau qua hình ảnh tay nắm tay không rời, trong đêm gặp nhau có thể là sau cùng. Đôi người bước đi bên nhau bâng khuâng ngoài phố lạnh, nước mắt rơi trên đôi môi cố gượng cười, cùng tiếc cho giấc mộng chưa thành, nhớ tới lời hẹn ngày xưa, rằng sẽ ở bên nhau đến ngày bạc đầu, vậy mà nay đôi mái đầu xanh đã đành xa cách.

Em ơi đừng khóc sầu biệt ly
Vì lệ tuôn rơi làm héo xuân thì
Dù đêm sâu như hồn chúng mình
Dù không gian cách trở mông mênh.

Đêm cuối cùng, giờ phút cuối cùng ở bên nhau, người chồng nén đau thương để an ủi và xin nàng đừng khóc nhiều làm xuân thì héo úa. Đến lúc đó người vẫn thương hoa tiếc ngọc, vẫn lo lắng từng chút và tuyệt đối không có lời trách móc nào. Chia tay nhưng không phải là dứt tình, xa nhau không phải là do hết yêu nhau, và đến cuối cùng vẫn còn niềm hy vọng:

Hãy tin một niềm
Mối nhớ thương xưa vẹn tuyền.
Sẽ cho ngày về thắm duyên.
Em ơi đêm cuối cùng gần nhau.
Hẹn hò một ngày sau nối mộng ban đầu

Tuấn Ngọc hát Đêm Cuối Cùng

Dù là một bài hát rất buồn, cả về giai điệu lẫn lời ca, được nhạc sĩ Phạm Đình Chương sáng tác trong khoản thời gian tuyệt vọng nhất của cuộc đời, nhưng đoạn cuối của bài hát Đêm Cuối Cùng vẫn lé loi lên những tia hy vọng, thể hiện niềm tin về một ngày mai sẽ duyên xưa lại nối, nhớ thương lại được vẹn tuyền, hẹn hò nhau được trở lại “Mộng Ban Đầu” năm xưa:

Ôi đẹp thay là thuở ban đầu
Chìm sâu đáy mắt một màu xanh khơi
Niềm thương không nói nên lời
Chỉ nghe xao xác một trời bâng khuâng (lời bài hát Thuở Ban Đầu)